Cấu tạo vùng mặt của cơ thể người là một hệ thống khoang rỗng được lót bởi niêm mạc mềm. Các xoang này không chỉ giúp giúp giữ ẩm vùng mũi, làm vùng sọ mặt nhẹ hơn mà còn có khả năng cộng hưởng âm thanh tạo nên giọng nói đặc trưng cho mỗi người.
Theo cấu tạo và vị trí, xoang được chia ra làm 4 loại: xoang hàm, xoang sàng, xoang trán, xoang bướm.
Viêm mũi xoang là tình trạng viêm ở niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi, gây ra do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Viêm xoang ở trẻ em khác gì với người lớn?
Bệnh viêm xoang ở trẻ nhỏ thường gặp ở trẻ dưới 6 tuổi.
Bệnh viêm xoang ở trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ. Do vậy, có những điểm khác biệt nhất định về nguyên nhân và triệu chứng và cách điều trị.
Nói về sự hình thành hệ thống xoang mặt. Chúng bắt đầu được hình thành từ tuần thứ 4 của thời kỳ bào thai, xuất phát từ một tế bào sàng. Tế bào này phát triển xâm lấn vào các xương để tạo thành các xoang khác nhau, giúp hình thành nên hệ thống xoang hoàn thiện. Chính vì vậy các xoang có liên hệ mật thiết với nhau. Đó cũng là lý do bệnh nhân thường vị viêm nhiều xoang cùng một lúc.
Thông thường, xoang sàng có ngay từ khi trẻ ra đời nhưng những các xoang khác được tạo thành dần. Xoang hàm có khi trẻ 3-4 tuổi, xoang trán và xoang bướm chỉ xuất hiện khi trẻ được 7- 8 tuổi. Hệ thống xoang chỉ hoàn thiện ở người 20 tuổi.
Như vậy, ở độ dưới 6 tuổi, hệ thống xoang của trẻ đang trong giai đoạn hình thành và phát triển. Kích thước các xoang rất nhỏ, đôi khi mới chỉ là một rãnh hằn vào xương. Điều này khiến cho việc chẩn đoán bệnh gặp nhiều khó khăn vì các triệu chứng thường không điển hình và khó khai thác được chính xác.
Trẻ nào thường bị viêm xoang?
Theo kết quả điều tra của Bệnh viện Tai mũi họng Trung ương năm 2005, tỷ lệ viêm xoang ở trẻ em lên tới 1,7% số bệnh nhân bị mắc bệnh tai mũi họng học đường. Trong đó, tỷ lệ trẻ em trai mắc bệnh viêm xoang mũi tương đương với trẻ em gái (trai là 54%, gái là 46%).
Những đối tượng trẻ em có xu hướng bị viêm mũi xoang:
Trẻ có cơ địa dị ứng
Trẻ thường xuyên sống trong môi trường ô nhiễm (nhiều bụi, khói thuốc lá, khói bếp…)
Trẻ sống ở nơi ít cây xanh
Nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ em
Có nhiều nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ em, trong đó phổ biến nhất là:
Do vi sinh vật gây bệnh (vi khuẩn, virus, vi nấm): nguyên nhân phổ biến, hay gặp nhất. Vi khuẩn gây bệnh viêm xoang gặp chủ yếu là một trong các loại Hemophillus influenzae, Streptococcus pneumoniae, trực khuẩn P.aeruginosa, E.coli, tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, Klebsiella… Các loài vi khuẩn này từ họng, hầu, mũi, phế quản di chuyển ngược dòng lên các xoang và gây viêm xoang cho trẻ.
Do môi trường ô nhiễm: Trẻ thường xuyên sống trong môi trường ô nhiễm (nhiều bụi, khói thuốc lá, khói bếp…) dễ xuất hiện những ổ viêm nhiễm trong xoang
Do ảnh hưởng của các bệnh lý đường hô hấp: viêm xoang dễ xảy ra ở những trẻgầy yếu, suy dinh dưỡng, hay sốt vặt, có cơ địa dị ứng, thường mắc bệnh viêm đường hô hấp trên (viêm mũi dị ứng, viêm VA, viêm amidan), điều trị không khỏi.
Triệu chứng và tác động của các bệnh này:
Viêm đường hô hấp trên: Chảy mũi, ho, ngạt mũi, sốt nhẹ, thường hay xảy ra, nhiều khi hết thuốc bệnh lại tái phát, thường dẫn đến biến chứng viêm tai giữa cấp tính.
Bất thường giải phẫu về hốc mũi: Vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi, quá phát VA vòm, VA vòi.
Các nguyên nhân trên kéo dài dai dẳng dẫn đến niêm mạc mũi bị phù nề, tắc lỗ thông mũi xoang, ứ đọng dịch trong xoang và viêm xoang.
Triệu chứng viêm xoang ở trẻ nhỏ
Những triệu chứng sau đây có thể nghĩ đến là xoang bị nhiễm trùng:
Sốt nhẹ kéo dài
Sổ mũi, nước mũi có màu vàng hoặc xanh
Nước mũi chảy xuống họng gây đau họng, ho, hơi thở hôi, nôn ọe
Trẻ trên 6 tuổi thường phàn nàn về tình trạng đau đầu, mệt mỏi khó chịu, phù nề quanh mắt.
Trong khi đó, ở trẻ dưới 2 tuổi, viêm mũi xoang thường đi kèm với viêm tai giữa.
Khám cận lâm sàng để chẩn đoán viêm mũi xoang ở trẻ thường gồm một hoặc nhiều bước sau:
Khám nội soi mũi: khi khám sẽ thấy các khe mũi hai bên hốc mũi nhiều dịch nhầy, đặc, chảy từ cửa mũi sau xuống họng, niêm mạc cuốn mũi giữa, cuốn mũi dưới phù nề. Vòm mũi họng VA quá phát che kín cửa mũi sau, có khi chèn ép vào lỗ vòi Eustache.
Chụp X quang (tư thế Blondeau và Hirtz): có thể thấy hình ảnh các xoang bị mờ, dày niêm mạc xoang, mức khí – dịch trong xoang.
Chụp cắt lớp (CT): Đây là phương pháp thường dùng đối với những bệnh nhi bị viêm mũi xoang mạn tính. Chụp CT mũi xoang của trẻ sẽ thấy rõ ràng hình ảnh tổn thương niêm mạc xoang, những biến đổi về cấu trúc giải phẫu mũi xoang, giúp thầy thuốc quyết định phẫu thuật chính xác.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): có độ chính xác cao, có giá trị chẩn đoán các bệnh lý u xoang (u nấm hoặc u ác tính).
Siêu âm xoang: chỉ có giá trị chẩn đoán bệnh lý xoang hàm và xoang trán, áp dụng với trẻ trên 4 tuổi.
Cấy khuẩn: Nuôi cấy vi khuẩn trong dịch mũi xoang để phát hiện chính xác loại vi khuẩn.
Chẩn đoán phân biệt
Viêm mũi xoang và viêm đường hô hấp trên: Bệnh viêm mũi xoang ở trẻ nhỏ thì triệu chứng lâm sàng, diễn biến và biểu hiện bệnh kéo dài dai dẳng rất lâu sau đó và có thể trở thành viêm mũi xoang mạn tính. Viêm đường hô hấp trên cấp tính thường chỉ kéo dài 5-7 ngày, tái phát 6 – 8 lần/năm.
Viêm mũi xoang và viêm mũi dị ứng:
Bệnh viêm mũi dị ứng có rất nhiều triệu chứng lâm sàng điển hình:
Hắt hơi liên tục thành tràng dài, không thể kiểm soát được
Hắt hơi rất nhiều khi gặp lạnh, có thể vào buổi sáng hoặc khi thời tiết thay đổi
Chảy nước mũi cả hai bên, dịch màu trong suốt, không có mùi
Ngạt mũi từng bên, có khi ngạt cả hai bên, trẻ mắc bệnh phải thở bằng miệng.
Trong khi đó, ở trẻ bị viêm xoang, đau vùng mặt mới là triệu chứng chủ yếu.
Khi chụp Xquang, trẻ bị bệnh viêm xoang mạn tính sẽ có hình ảnh các hốc xoang chứa mủ.
Hình ảnh này không rõ rệt ở bệnh nhân viêm mũi dị ứng.
Những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm xoang ở trẻ em
Nếu viêm xoang ở trẻ em không được điều trị hoặc điều trị không hợp lý, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như:
Biến chứng ở lân cận: Viêm họng mạn tính, viêm tai giữa ứ dịch, polyp mũi
Biến chứng đường thở: Viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, bệnh nhức đầu dai dẳng
Biến chứng vùng mắt: Viêm dây thần kinh thị giác, viêm mô liên kết quanh hốc mắt, viêm tấy ổ mắt, áp – xe mí mắt, viêm túi lệ…
Biến chứng ở xương: Viêm cốt – tủy xương, viêm tắc tĩnh mạch xương,…
Biến chứng ở não: Viêm màng não, viêm não, áp xe não…
Phòng tránh bệnh viêm xoang ở trẻ em
Đeo khẩu trang chuyên dụng cho trẻ khi ra ngoài để tránh hít phải bụi bẩn từ không khí và môi trường bên ngoài khi đi trên đường hoặc đến những nơi công cộng.
Giữ vệ sinh môi trường sống, tránh xa chất thải độc hại và khói bụi gây ô nhiễm.
Chú ý vệ sinh răng miệng và mũi họng cho trẻ thường xuyên, sạch sẽ, đúng cách. Đánh răng 2 lần/ ngày, kết hợp súc họng và rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%. Khi rửa mũi, người bệnh cần phải sử dụng cái chén đủ rộng để có thể rót nước muối và ngửa đầu ra sau để rửa dễ dàng hơn. Khi rửa mũi, bệnh nhân nên bịt một bên mũi và hít nước muối ở mũi bên kia. Sau đó, bạn hỉ mũi ra và thực hiện động tác tương tự như vùng mũi còn lại.
Luôn giữ ấm cho cơ thể, đặc biệt chú ý đến vùng cổ và cùng mũi.
Ăn uống đủ chất, đặc biệt là nguồn thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất.
Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày giúp làm loãng các chất dịch nhầy bên trong cổ họng và khoang mũi. Nhờ đó bệnh nhân dễ thở hơn.
Massage vùng mũi để giúp mũi lưu thông và giảm đau nhức mũi hiệu quả. Người bệnh có thể sử dụng khăn nóng để chườm lên vùng gò má, trán, mắt,… Đây là cách giảm đau vùng mũi hiệu quả được nhiều người thực hiện.
Trẻ bị viêm xoang đặc biệt mẫn cảm với thời tiết lạnh, do đó cần giữ ấm vùng cổ, chân, tay.. mỗi khi chuyển mùa.
Viêm xoang là bệnh có yếu tố lây truyền, do đó cần hạn chế tiếp xúc thường xuyên hoặc chung đụng với những vật dụng cá nhân của người bệnh để tránh lây lan vi khuẩn.
Ngủ đủ 8 tiếng/ngày, tránh căng thẳng, mệt mỏi, làm việc quá sức
Tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày để tăng cường thể trạng và nâng cao miễn dịch cho cơ thể.
Tại bệnh viện Thu Cúc, khi trẻ đến khám Tai – Mũi – Họng sẽ được:
Thăm khám bởi các bác sĩ hàng đầu về Tai Mũi Họng, các bác sĩ thăm khám nhẹ nhàng, giúp trẻ không hề sợ chẩn đoán chính xác, điều trị hiệu quả cho trẻ. Các y bác sĩ bệnh viện Thu Cúc luôn tận tâm với nghề, không ngừng nghiên cứu tìm kiếm các phương pháp chữa bệnh mới, hiệu quả cao nhất.
Trang thiết bị hiện đại giúp việc chẩn đoán và điều trị bệnh được hiệu quả nhất.
Chi phí hợp lý, Bệnh viện chính sách thanh toán theo BHYT.
Liên hệ ngay hotline 1900558896 để được tư vấn hỗ trợ giải đáp thắc mắc bệnh viêm mũi xoang ở trẻ và đăng ký khám chữa bệnh Tai – Mũi Họng với bác sĩ chuyên khoa giỏi. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc