Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính gặp khá phổ biến ở nước ta, nguyên nhân gây bệnh do virus Dengue gây ra. Bệnh lây lan từ người này qua người khác thông qua muỗi vằn truyền virus gây bệnh. Muỗi vằn truyền bệnh từ người bệnh cho người khỏe mạnh thông qua vết đốt. Bệnh dễ bùng phát vào mùa mưa vì thời tiết ẩm ướt tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi, phát triển và lây lan bệnh.
Virus gây bệnh sốt xuất huyết Degue có 4 type huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Vì vậy, mỗi người có thể mắc sốt xuất huyết 4 lần trong đời tương ứng với 4 type dengue, nhưng thực tế có ít người mắc tới lần thứ 2, chủ yếu mắc lần 2, 3.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO năm 2009, bệnh sốt xuất huyết được chia làm 3 mức độ như sau:
Sốt xuất huyết Dengue (thể nhẹ)
Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo.
Sốt xuất huyết Dengue nặng (Sốc sốt xuất huyết Dengue)
Sốt xuất huyết có chảy máu: Dấu hiệu sốt xuất huyết dạng này bao gồm tất cả các triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết cổ điển kèm theo tổn thương mạch máu và mạch bạch huyết, chảy máu cam, chảy máu ở chân răng hoặc dưới da, gây ra vết bầm tím;
Sốt xuất huyết dengue (hội chứng sốc dengue): Đây là thể bệnh dạng nặng nhất của bệnh sốt xuất huyết, bao gồm tất cả các biểu hiện của bệnh sốt xuất huyết thể nhẹ cộng với các triệu chứng chảy máu, kèm theo huyết tương thoát khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể, sốc (huyết áp thấp). Vì vậy, việc điều trị và theo dõi sốt xuất huyết ở người bệnh cần phải thận trọng.
Triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ
Sốt xuất huyết là bệnh truyễn nhiễm cấp tính có thể gây thành dịch, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa đặc biệt các tháng 7, 8, 9 , 10 quanh năm.
Những người mắc sốt xuất huyết thể nhẹ thường là người bệnh lần đầu tiên mắc sốt xuất huyết vì cơ thể chưa có miễn dịch với bệnh. Đây là dạng có biểu hiện các triệu chứng điển hình và không có biến chứng. Bệnh có triệu chứng sốt kéo dài trong 4 – 7 ngày tính từ sau khi bị muỗi truyền bệnh kèm theo các triệu chứng khác như:
Đau phía sau mắt
Nhức đầu nghiêm trọng
Đau khớp và cơ
Buồn nôn và nôn mửa
Phát ban xuất hiện trên cơ thể 3-4 ngày sau khi bắt đầu sốt và sau đó thuyên giảm sau 1-2 ngày. Bạn có thể bị nổi ban lại một lần nữa vào ngày sau đó
3 giai đoạn tiến triển của sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết có biểu hiện rất đa dạng, diễn biến nhanh chóng với mức độ từ nhẹ tới nặng. Bệnh trải qua 3 giai đoạn như sau:
Giai đoạn sốt
Giai đoạn nguy hiểm
Giai đoạn hồi phục
Giai đoạn sốt:
Người bệnh bị sốt cao đột ngột và liên tục 39 – 40 độ C, kéo dài từ 2 – 7 ngày và khó hạ sốt. Đau đầu dữ dội ở vùng trán, nhức hai hố mắt sau nhãn cầu, có thể xuất hiện nổi mẩn, phát ban, da xung huyết, ăn uống không ngon miệng, buồn nôn, đau cơ khớp.
Giai đoạn nguy hiểm:
Xuất hiện vào ngày thứ 3 – 7 của bệnh, người bệnh có thể giảm sốt nhưng không có nghĩa là bệnh đang hồi phục. Giai đoạn này thực sự là giai đoạn nguy hiểm của bệnh, nếu không chăm sóc và xử trí đúng cách có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng tới sức khỏe. Cần phải theo dõi tình trạng của người bệnh nếu có dấu hiệu cảnh báo và tiến triển thành sốt xuất huyết dengue nặng.
Thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch, tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, nề mi mắt, gan to, có thể đau. Trường hợp bị thoát huyết tương nhiều có thẻ dẫn tới sốc với các dấu hiệu như vật vã, bứt rứt, li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt, tiểu ít.
Dấu hiệu xuất huyết với các biểu hiện xuất huyết dưới da ( các nốt xuất huyết rải rác, chấm xuất huyết, mảng bầm tím), xuất huyết niêm mạc ( chảy máu mũi, chảy máu chân răng, kinh nguyệt kéo dài hoặc sớm hơn kì hạn), xuất huyết nội tạng ( đi ngoài phân đen, nôn ra máu). Một số người bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng có biểu hiện suy tạng như viêm não, viêm gan nặng, viêm cơ tim.
Các dấu hiệu đau bụng, buồn nôn, tay chân lạnh, vật vã, hoảng hốt ( hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng dẫn tới mất máu và tụt huyết áp) cần phải đưa ngay tới cơ sở y tế để cấp cứu nhanh chóng.
Giai đoạn hồi phục:
Giai đoạn này thường sau giai đoạn nguy hiểm từ 24 – 48 giờ, người bệnh có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Quá trình này kéo dài trong khoảng 48 – 72 giờ. Thể trạng của người bệnh dần tốt lên, ăn uống ngon miệng hơn, đi tiểu nhiều, nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ. Ở giai đoạn này cần lưu ý không nên truyền dịch quá mức có thể dẫn tới phù phổi hoặc suy tim.
Lưu ý: Giai đoạn sốt tương ứng với thể bệnh sốt xuất huyết Dengue thông thường, nếu bệnh chuyển qua giai đoạn nguy hiểm tức là đã chuyển qua mức độ của thể bệnh sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo và sốt xuất huyết dengue nặng. Cần cho người bệnh nhập viện ngay tránh dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Điều trị sốt xuất huyết thể nhẹ
Hiện nay vẫn chưa có vacxin phòng bệnh sốt xuất huyết, bệnh cũng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Mục đích của điều trị giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh. Phần lớn các trường hợp thể nhẹ thường khỏi bệnh trong vài ngày. Với những trường hợp nặng hơn cần nhập viện và chăm sóc tích cực tránh biến chứng xảy ra.
Sốt xuất huyết trong 3 ngày đàu có phản ứng sốt cao như các loại sốt virus thông thường khác và chưa có biến chứng nên người bệnh có thể điều trị tại nhà bằng cách:
Lưu ý, không sử dụng aspirin hoặc ibuprofen để hạ sốt mà chỉ uống thuốc hạ sốt khi nhiệt độ trên 38,5 độ C với liều paracetamol 10-15mg/kg/lần, có nghĩa là người 40kg uống 1 viên 500mg/lần và người trên 70kg uống 2 viên/lần, cách 4-6h uống 1 lần kết hợp với hạ sốt bằng phương pháp vật lý như kể trên.
Bù nước:
Khi bị sốt cao cơ thể rất dễ mất nước do đó cần bù nước bằng cách cho người bệnh uoongs nước có pha bột điện giải oresol theo chỉ dẫn (từ 2 lít/ngày), uống nước hoa quả, sinh tố, bổ sung vitamin C, B1;
Chế độ ăn uống:
Cần cho người bệnh ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, giàu năng lượng, giàu protein như cháo thịt nạc, súp, thực phẩm giàu vitamin C…Trẻ nhỏ bị sốt xuất huyết cần tiếp tục cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu, nếu trẻ ăn ít hoặc bị nôn cần chia nhỏ thành nhiều bữa để cung cấp đủ năng lượng cho trẻ. Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, trẻ đang bú mẹ tăng thêm số lần bú và kéo dài thêm thời gian bú.
Chế độ nghỉ ngơi:
Cần cho người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối trong môi trường thoáng mát, có điều hòa nhiệt độ là lý tưởng nhất. Người bệnh bị sốt xuất huyết phải nằm trong màn, tránh để muỗi đốt để không lây sang cho người khác.
Nếu người bệnh có các dấu hiệu như lừ đừ, mệt mỏi, chân tay lạnh, vã mồ hôi, đau bụng, khó thở, chảy máu cam hoặc chân răng, rong kinh…cần tới ngay cơ sở y tế để chữa trị ngăn ngừa biến chứng xảy ra.
Biện pháp phòng tránh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nên cần chủ động ” phòng bệnh ” bằng cách diệt muỗi và tránh muỗi đốt bằng cách:
Dọn dẹp các vũng nước đọng để không tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi, hạn chế vứt bỏ các vật dụng có thể chứa nước mưa như vỏ dừa, lốp xe cũ
Thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn như bể, giếng, chum, vại…diệt lăng quăng/ bọ gậy
Cọ rửa sạch sẽ các dụng cụ chứa nước như thùng, bể, lu, chum, vại…đậy nắp thùng để muỗi không đẻ trứng
Bỏ muối hoặc dầu vào bát kê chân chạn/tủ đựng chén bát, lọ hoa, chậu cây cảnh… thay nước ít nhất một lần trong một tuần.
Dọp dẹp vệ sinh xung quanh nhà sạch sẽ, không treo quần áo đã mặc lâu trong nhà
Mặc quần áo dài tay, ngủ trong màn để hạn chế muỗi đốt
Sử dụng các loại bình xịt, kem đuổi muỗi, vợt điện diệt muỗi…
Dùng rèm màn tẩm hóa chất diệt muỗi
Phối hợp với chính quyền địa phương để phun thuốc diệt muỗi
Trẻ em là đối tượng dễ mắc sốt xuất huyết nhất do chưa biết bảo vệ mình nên dễ bị muỗi đốt. Để tăng sức đề kháng cho trẻ, hỗ trợ giảm sốt cha mẹ lựa chọn sử dụng CNattu kids cho bé. Đây là sản phẩm đầu tiên và duy nhất chứa vitamin C và Rutin 100% tự nhiên được chiết xuất từ Acerola cherry – loại quả giàu hàm lượng Vitamin C nhất thế giới. Sử dụng Cnattu Kids giúp mang lại hiệu quả vượt trội:
Hỗ trợ giảm sốt, ngăn biến chứng xuất huyết, chảy máu cam do sốt
Giảm và hỗ trợ điều trị trong mọi trường hợp sốt như sốt virus, sốt phát ban, sốt xuất huyết
Tăng sức bền thành mạch máu, ngăn xuất huyết, chảy máu cam
Đặc biệt với độ pH trung tính, CNattu kids không có vị chua, mùi dịu nhẹ dễ uống nên rất an toàn với hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ và được các chuyên gia đầu ngành khuyên dùng.